Argumentum ad hominem
Ad hominem is een begrip uit het Latijn en betekent "op de man".
In een debat noemt men een argument ad hominem wanneer het betrekking heeft op de persoon die een bewering doet, en niet op de bewering zelf. Dergelijke argumenten worden als oneigenlijk beschouwd.
De ad-hominemredenering heeft de volgende vorm:
1. A doet bewering 'B'.
2. Er is iets mis met A.
3. Dus bewering 'B' is onwaar.
Voorbeeld: Jantje zegt iets, waarna Pietje zegt dat Jantje wel vaker gelogen heeft en daarmee impliceert dat wat Jantje nu zegt ook een leugen is.
Vormen van ad-hominemredeneringen
Er zijn verschillende vormen van ad-hominemredeneringen, die verschillen op het punt van 'wat is er mis met de persoon die iets zegt'.
Er kan beweerd worden dat er iets mis is met:
- de persoonlijkheid van de spreker - bijvoorbeeld: "A is een pathologische leugenaar" of "A is nog niet eens droog achter de oren".
- het gedrag van de spreker - bijvoorbeeld: "A is een dronkelap" of "A heeft een affaire met B."
- de onpartijdigheid van de spreker - bijvoorbeeld: "A kiest altijd de kant van X" of "A komt immers ook uit Limburg"
- de onschuld van de spreker - bijvoorbeeld: "Jij deed zelf ook mee." of "Jij hebt toen-en-toen zus-of-zo gedaan, nu moet je mij niets verwijten." Deze vorm heet ook wel tu quoque en is een soort jij-bak.
- andere uitspraken van de spreker - bijvoorbeeld: "A beweert X. Maar A beweert ook Y, en we weten dat Y niet waar is, dus zal X ook wel niet waar zijn."
In Nederland en Vlaanderen wordt ook de uitdrukking op de man spelen wel gebruikt. Deze term is afkomstig uit het voetbal, als een voetballer geen tackle uitvoert op de bal, maar op de tegenspeler.
Oorspronkelijke betekenis
Oorspronkelijk was de betekenis van ad hominem nauwer dan tegenwoordig, en was het wel degelijk een geldig argument, namelijk een argument waarmee men aantoont dat een bewering niet in overeenstemming is met andere beweringen van dezelfde spreker. Argumenten die de bewering op zich aanvallen werden ad rem genoemd. De betekenis van beide begrippen is echter verwaterd.
Tu quoque
Tu quoque is een begrip uit het Latijn en betekent 'jij ook'. Het wordt ook wel een jij-bak genoemd.
Een jij-bak is een drogreden en is een spottende of beschuldigende opmerking die wordt gemaakt als antwoord op een andere opmerking.
Het argumentatieschema is als volgt:
Persoon A doet uitspraak X. Persoon B stelt dat de handelingen of uitspraken van A niet consistent zijn met de waarheid van uitspraak X. Daarom is X niet waar.
Het is een verwijt van schijnheiligheid.
Voorbeelden:
- "Ja, maar jij..."
- "Dat moet jij nodig zeggen!"
- "Roken is slecht voor de gezondheid. Maar jij hebt vroeger zelf gerookt!"
- "Beleid A is beter dan beleid B. Maar vorige week was je nog voor beleid B!"
- Je bent zèlf achterlijk!
- Niet ìk verpest hier de sfeer met ongefundeerde beschuldigingen, dat doe jíj!
- Ik móést het project wel stopzetten, want hij was bezig alles naar zijn hand te zetten.
- Ik heb het artikel niet eenzijdig gemaakt. Ik heb het juist aangepast, omdat jíj het vanuit een niet-neutraal standpunt had geschreven.
- Wíj waren niet star, de werkgévers waren star, en dáárom zijn de CAO-onderhandelingen mislukt.
- Op de opmerking "Ik ga niet voor de eerste de beste loser opzij!", kan als jij-bak geantwoord worden: "Ik wel."
Tu quoque is een drogreden waarmee een inhoudelijke bespreking van het oorspronkelijke argument wordt ontweken. In het voorbeeld "roken is slecht voor de gezondheid" doet het feit dat de spreker zelf gerookt heeft niets af aan het argument.
Een jij-bak wordt vaak in het politieke debat aangetroffen.
Het argument wordt wel gebruikt door mensen die van oorlogsmisdaden zijn beschuldigd. Die wijzen er dan op dat het land waar ze terecht staan zich in het verleden evenzeer aan oorlogsmisdaden heeft schuldig gemaakt en dus niet het recht heeft om hen te vervolgen. Een klassiek voorbeeld is het "En jullie lynchen negers!", wat Sovjetpolitici vaak als verweer gaven wanneer de Sovjet-Unie door de Amerikanen beschuldigd werd van mensenrechtenschendingen.
Het tu quoque argument is een vorm van een ad hominem-redenering.
Keer terug naar Maatschappelijk
Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 6 gasten